गहू पिकात सुरुवातीच्या वाढीच्या काळात तणांचा प्रभाव अत्यंत जास्त असतो. पेरणीनंतरच्या पहिल्या 48 तासांमध्ये तण नियंत्रण केल्यास पिकाला सुरुवातीपासून पोषणद्रव्ये, ओलावा आणि सूर्यप्रकाश सहज उपलब्ध होतो. त्यामुळे वाढ वेगवान होते आणि उत्पादनात भरघोस वाढ दिसून येते. या टप्प्यात योग्य तणनाशकाचा वापर केल्याने तणांची उगवण पूर्णपणे रोखता येते आणि पिकाला सुरक्षित वातावरण मिळते.
गव्हाच्या सुरुवातीच्या टप्प्यातील तण नियंत्रण का महत्त्वाचे?
पिकाच्या उगवणीनंतर पहिल्या 40 दिवसांत तणांची वाढ सर्वाधिक वेगाने होते. तणे जमिनीतील नत्र, स्फुरद, पोटॅश आणि उपलब्ध ओलावा गव्हापेक्षा अधिक प्रमाणात शोषून घेतात. त्यामुळे गव्हाची वाढ खुंटते, रोपे पिवळी पडतात आणि टिलरिंग कमी होते. त्यामुळे पेरणीनंतर लगेच केलेले तण नियंत्रण पिकाच्या भविष्यासाठी अत्यंत फायदेशीर ठरते.
पेरणीनंतर ४८ तासात सर्वाधिक वापरले जाणारे तणनाशक पेंडिमेथालीन
गहू पिकामध्ये पेरणीनंतर सर्वाधिक वापरले जाणारे तणनाशक म्हणजे पेंडिमेथालीन (Pendimethalin 30% EC). हे एक प्रभावी प्री-इमर्जन्स तणनाशक आहे जे तणाच्या बियांना उगवण्यापूर्वीच रोखते. यामुळे 30–40 दिवस तण उगवत नाही आणि गव्हाला कोणताही स्पर्धात्मक तणांचा ताण राहात नाही.
पेंडिमेथालीनचे प्रमाण आणि वापर पद्धत
पेंडिमेथालीनची फवारणी पेरणीनंतर 24–48 तासांत करावी.
जमिनीत किंचित ओलावा असल्यास हे तणनाशक अधिक प्रभावीपणे काम करते.
शिफारस केलेला डोस:
• 3.3 लिटर प्रति हेक्टर
• 1.25 लिटर प्रति एकर
फवारणीसाठी फ्लॅट-फॅन नोजल वापरावा आणि 80–100 लिटर पाणी प्रति एकर प्रमाणे द्रावण तयार करावे. फवारणीनंतर किमान 24 तास सिंचन करू नये, कारण द्रावणाचा थर जमिनीवर बसणे आवश्यक आहे
तणनाशक फवारणीची योग्य पद्धत
तणनाशक फवारताना काही मुद्द्यांचे पालन करणे अत्यावश्यक आहे:
• जमिनीत पुरेशी ओलावा असावी.
• पेरणीनंतर लगेच, उगवणीपूर्व काळातच फवारणी करावी.
• फ्लॅट फॅन नोजल वापरून समान फवारणी करावी.
• पिकावर थेट तणनाशक पडणार नाही याची काळजी घ्यावी.
• जोरदार वारा असल्यास फवारणी टाळावी.
ही पद्धत अवलंबल्यास तण उगवणी 95% पर्यंत नियंत्रणात ठेवता येते.
पेंडिमेथालीनचे फायदे
पेरणीनंतर 48 तासांत या तणनाशकांची फवारणी केल्याने अनेक फायदे मिळतात:
• तण उगवण्यापूर्वीच नष्ट होतात.
• खत, पाणी आणि सूर्यप्रकाश संपूर्णपणे गव्हाला मिळतो.
• रोपे जलद वाढतात व निरोगी राहतात.
• गव्हामध्ये टिलरिंग जास्त होते.
• पिकाला तणमुक्त वातावरण मिळाल्याने उत्पादनात 15–25% वाढ दिसते.
फवारणी करताना टाळावयाच्या चुका
तणनाशक योग्यप्रकारे वापरण्यासाठी काही चुका टाळणे आवश्यक आहे:
• अत्यंत कोरड्या जमिनीवर फवारणी करू नये.
• पावसाची शक्यता असल्यास फवारणी टाळा.
जास्त डोस वापरू नये, अन्यथा गव्हाच्या रोपांचे नुकसान होऊ शकते.
• तणे उगवल्यानंतर प्री-इमर्जन्स तणनाशक कार्य करत नाही.
गहू पेरणीनंतर ४८ तासांत तणनाशक फवारणी करणे हे गहू पिकातील सर्वात महत्त्वाचे तंत्र आहे. प्री इमर्जन्स तणनाशके जमिनीत थर तयार करून तणांची उगवण थांबवतात. योग्य वेळ, डोस आणि पद्धत अवलंबल्यास पिकाची वाढ सुरुवातीपासून मजबूत राहते आणि अंतिम उत्पादनात मोठी वाढ मिळते. तण नियंत्रणातील ही वेळेची अचूकता शेतकऱ्याच्या नफ्याचे प्रमुख कारण ठरतात